Lamine Bangoura was a 27 years old Belgian Black man of Guinean descent, a professional soccer player, living in Roelers, Flanders. On May 7, 2018, he was killed at his home, surrounded by a group of eight police officers.
Last month, global public opinion breathed a sigh of relief, hearing that George Floyd’s murderer, officer Derek Chauvin, was found guilty on all three charges of 2nd degree and 3rd degree murder and manslaughter. By contrast, on March 16, Belgian courts of justice decided not to prosecute the police officers involved in the death of Mr. Bangoura, dismissing any possibility of elucidating the case before a public audience.
As it is often the case with police killings of men of color, what strikes the most is the insignificant character of the reasons for this execution. The policemen came at Mr. Bangoura’s place with the mission of expelling him from the house due to rent arrears amounting to 1,500 euros ($1,800). Confronted by the tenant’s reluctance to be forced out of the home, the officers first applied a chokehold in order to incapacitate him and make him fall to the ground. Then, they resorted to a knee-to-neck restraint while he was handcuffed. The very technique that killed George Floyd had made another victim.
A video shot by an assistant bailiff shows Mr. Bangoura’s last moments: we hear groans, gasps of agony as we see him surrounded, overwhelmed, and crushed by police officers[1]. Half-heartedly, they ended up calling paramedics to his rescue. But he had already taken his last breath when they arrived on the scene.
The version of the events provided by the police officers is vague and contradictory. They obviously invoke self-defense, but nothing corroborates such an interpretation. The idea that a Black man is so dangerous and maleficent that even lying on the ground with tied hands and ankles, he could represent a vital threat to trained police agents seems credible to Belgian prosecutors. A different but equally aberrant interpretation is that Mr. Bangoura strangled himself, that his body destroyed itself.
Brutalized while living, victims of police killings are despised while dead. Belgian police decided to treat Mr. Bangoura’s body as its property, prohibiting his repatriation to Africa. As of today, the corpse is still stored in a morgue at the authorities’ demand and every single day it stays there adds a few dozen euros to a staggering bill the family is ordered to pay to recover the right to bury their loved one. The state is treating Mr. Bangoura like a towed vehicle accumulating impound fees and uses it to blackmail a working-class family.
Mr. Bangoura lost his life in circumstances very similar to Mr. Floyd. But his torment sparked way less outrage and got way fewer domestic media coverage. Belgium—as well as other European civil societies—loves to consider police brutality and anti-Black violence as an American issue and turns a blind eye to its own deplorable history of atavistic negrophobia and penchant for racial dehumanization.
They want to ignore that throughout the whole world, the history of Belgian Congo has become the symbol of how far colonial unbridled ferocity and dehumanization can go. Insatiable thirst for profit, unchaining of murderous and sadistic pulsion were at the core of Léopold II’s genocidal, mutilating, and torturous regime. We are asked to believe that those obscene demons magically faded away with the celebration of Congolese independence. Cases such as Mr. Bangoura’s are proof that it is not so. Colonial anti-Blackness still supports Belgian narcissism and self-understanding.
That’s why, throughout the country, municipalities are still celebrating carnivals whose highlight consists in white actors parading in blackface, mimicking savage, crazy, exuberant and frightening Africans to entertain both residents and tourists. Under the disguise of an innocent game, party or theatrical performance, the inhuman caricatures inherited from the colonial past are retained and celebrated. Through them, the Belgian youth is socialized to consider Blacks as lesser beings.
Hostility toward Black people is systematic and institutional. Belgians from Burundian, Congolese, and Rwandese descent are statistically more educated than the average citizen. Nevertheless, their unemployment rate is four times the national average and more than a half of the Black workers hold a job below their qualifications[2].
Unlike George Floyd’s, Lamine Bangoura’s family has been allowed no financial compensation. Quite the opposite: the retention of the young man’s body threatens to plague them with debt. As of January 2021, the amount due was over 30,000 euros ($36,000). Nevertheless, if the profound change we aspire to is not for today, the sentencing of Derek Chauvin showed us how a popular political commitment can ignite justice and relief for the relatives of the victim. But let’s not kid ourselves: the immensity of the transnational protest over Mr. Floyd’s death contrasts with the smallness of the outcomes. Justice has been served, but our habituation to inequity is so profound that millions of Blacks all around the world jumped in surprise when the verdict was announced. This is how fragile and precarious our situation is.
Time has come to break the silence. Black Belgians and other Belgians of color need to know that they are not alone facing the inequities they are confronted to everyday. Diasporic, pan-African, and anticolonial consciousness is alive and real. As long there will be victims of state-sanctioned lynching; as long as Black people will be caricatured and vilified for the sake of white amusement; as long as they will be facing systematic discrimination, we will speak truth to power. For Lamine Bangoura, for his family, justice must prevail.
Français :
Lamine Bangoura était un homme noir belge de 27 ans d’origine guinéenne, un footballeur professionnel, vivant à Roelers, en Flandre. Le 7 mai 2018, il a été tué à son domicile, encerclé par huit agents de police.
Le mois dernier, l’opinion publique mondiale poussait un soupir de soulagement en apprenant que le meurtrier de George Floyd, l’officier Derek Chauvin, avait été reconnu coupable de tous les chefs d’accusation retenus contre lui. En revanche, le 16 mars, les tribunaux belges ont décidé de ne pas poursuivre les policiers impliqués dans la mort de M. Bangoura, écartant toute possibilité d’élucider l’affaire lors d’une audience publique.
Comme c’est souvent le cas des crimes policiers dont les victimes sont des hommes de couleur, le caractère insignifiant des raisons de cette exécution a de quoi choquer. Les policiers sont venus chez M. Bangoura avec pour mission de l’expulser de la maison en raison d’arriérés de loyer s’élevant à 1 500 euros. Devant la bien compréhensible réticence du locataire chassé de sa maison, les agents ont d’abord pratiqué un étranglement afin de le neutraliser et de le faire tomber au sol. Puis ils ont eu recours à un plaquage ventral pendant qu’il était menotté. La technique même qui a tué George Floyd avait fait une autre victime.
Une vidéo tournée par un huissier montre les derniers moments de M. Bangoura : nous entendons des gémissements, des halètements d’agonie ; nous le voyons cerné, accablé et écrasé par des policiers. À contrecœur, ces derniers finissent par appeler les ambulanciers à sa rescousse. Mais Lamine Bangoura avait déjà rendu son dernier souffle lorsqu’ils parviennent sur les lieux.
La version des événements fournie par les policiers est vague et contradictoire. Ils invoquent évidemment la légitime défense, mais rien ne corrobore cette interprétation. L’idée qu’un homme noir est si dangereux et maléfique que même couché par terre, les mains et les chevilles liées, il pourrait représenter une menace vitale pour les agents de police formés ne semble crédible qu’aux procureurs belges. Une interprétation différente mais tout aussi aberrante est que M. Bangoura se serait étranglé tout seul, que son corps se serait autodétruit.
Brutalisées de leur vivant, les victimes des meurtres de la police sont méprisées après leur mort. La police belge a décidé de traiter le corps de M. Bangoura comme sa propriété, interdisant son rapatriement en Afrique. À ce jour, le cadavre est toujours stocké dans une morgue à la demande des autorités et chaque jour qu’il y passe ajoute quelques dizaines d’euros à une facture astronomique que la famille est condamnée à payer pour récupérer le droit d’enterrer son être cher. L’État traite M. Bangoura comme un véhicule enlevé accumulant des frais de fourrière, et l’utilise pour faire chanter la famille.
- Bangoura a perdu la vie dans des circonstances très similaires à celles de M. Floyd. Mais son tourment a suscité beaucoup moins d’indignation et a obtenu beaucoup moins de couverture médiatique. La Belgique – à l’image d’autres sociétés civiles européennes – aime considérer la brutalité policière et la violence contre les Noirs comme un problème américain et ferme les yeux sur sa propre histoire déplorable de négrophobie atavique et son penchant pour la déshumanisation raciale.
On préfère ignorer que dans le monde entier, l’histoire du Congo belge symbolise le sommet de la férocité coloniale. La soif insatiable du profit, le déchaînement des pulsions meurtrières et sadiques étaient au cœur du régime génocidaire, mutilateur et tortionnaire de Léopold II. Nous sommes sommés de croire que ces démons obscènes auraient disparu comme par enchantement à la date de la célébration de l’indépendance congolaise. Des cas comme celui de M. Bangoura prouvent qu’il n’en est rien. La négrophobie coloniale soutient toujours le narcissisme et l’identité belges.
C’est pourquoi, dans tout le pays, des communes continuent de célébrer des carnavals dont le point culminant consiste en des acteurs blancs défilant le visage peint de noir (Blackface), imitant des Africains sauvages, fous, exubérants et effrayants pour divertir riverains et touristes. Sous l’apparence d’un jeu innocent, d’une fête ou d’une performance théâtrale, les caricatures inhumaines héritées du passé colonial sont conservées et célébrées. À travers elles, la jeunesse belge est socialisée pour considérer les Noirs comme des êtres inférieurs.
L’hostilité envers les Noirs est systématique et institutionnelle. Les Belges d’origine burundaise, congolaise et rwandaise sont statistiquement plus éduqués que le citoyen moyen. Néanmoins, leur taux de chômage est quatre fois supérieur à la moyenne nationale et plus de la moitié des travailleurs noirs occupent un emploi inférieur à leurs qualifications.
Contrairement à celle de George Floyd, la famille de Lamine Bangoura n’a reçu aucune compensation financière. Bien au contraire : la rétention du corps du jeune homme menace de les plonger dans spirale de la dette. En janvier 2021, le montant dû était supérieur à 30 000 euros. Même si le changement profond auquel nous aspirons n’est pas pour aujourd’hui, la condamnation de Derek Chauvin nous a montré qu’un engagement politique populaire peut susciter la justice et le soulagement des proches de la victime. Mais ne nous leurrons pas : l’immensité de la protestation transnationale contre la mort de M. Floyd contraste avec la petitesse des résultats. Justice a été rendue, mais notre accoutumance à l’iniquité est si profonde que des millions de Noirs du monde entier ont sauté de surprise lorsque le verdict a été annoncé. C’est dire à quel point notre situation est fragile et précaire.
Le moment est venu de rompre le silence. Les Belges noirs et autres Belges de couleur doivent savoir qu’ils ne sont pas seuls face aux inégalités auxquelles ils sont confrontés au quotidien. La conscience diasporique, panafricaine et anticoloniale est réelle et bien vivante. Tant qu’il y aura des victimes de lynchages d’État ; tant que les Noirs seront caricaturés et ridiculisés pour le divertissement des blancs ; tant qu’ils seront confrontés à une discrimination systématique, nous dirons la vérité au pouvoir. Pour Lamine Bangoura, pour sa famille, justice doit être faite.
Néerlandais :
Lamine Bangoura was een zwarte Belgische man van Guinese afkomst, 27 jaar oud, een beroepsvoetballer die in Vlaanderen woonde, in Roeselare. Op 7 mei 2018 werd hij in zijn woning omsingeld door acht politieagenten en gedood.
Een maand geleden slaakte de wereldwijde publieke opinie een zucht van opluchting toen ze vernam dat de moordenaar van George Floyd, de politieman Derek Chauvin, schuldig bevonden werd op alle punten van de aanklacht tegen hem. In België daarentegen oordeelde de rechtbank op 16 maart 2021 dat de politieagenten die betrokken waren bij de dood van Bangoura niet hoefden te worden vervolgd en daarmee maakten ze het onmogelijk de zaak in een publieke zitting te laten verhelderen.
Zoals zo vaak bij politiemisdaden waarvan de slachtoffers gekleurde mensen zijn, is de onbenulligheid van de reden van de executie nogal schokkend. De politieagenten kwamen bij M. Bangoura met de opdracht hem uit zijn huis te zetten omwille van een huurachterstand die opgelopen was tot 1500 euro. Tegenover de zeer begrijpelijke weigering van de huurder die uit zijn woning verdreven werd, hebben de agenten eerst een wurggreep toegepast om hem te neutraliseren en hem op de grond te werpen. Daarna hebben ze, terwijl hij op zijn buik lag en geboeid was, op zijn lichaam gedrukt. Dezelfde techniek die George Floyd ombracht, maakte opnieuw een slachtoffer.
Een video die gemaakt werd door een deurwaarder toont de laatste momenten van L. Bangoura: we horen gekreun, gehijg van een stervende: we zien hoe hij omringd is door politieagenten, hoe hij neergeduwd is, hoe er zware fysieke druk op hem wordt uitgeoefend. Met tegenzin bellen de agenten uiteindelijk een ambulance om hem te helpen. Maar als de ambulanciers toekomen heeft Lamine Bangoura al zijn laatste adem uitgeblazen.
De versie van de feiten die de agenten verstrekken is vaag en contradictorisch. Zij roepen uiteraard de wettige zelfverdediging in, maar er is niets dat deze interpretatie ondersteunt. De gedachte dat een zwarte man zo gevaarlijk en zo kwaadaardig is dat hij, zelfs als hij met handen en enkels geboeid op de grond ligt, levensbedreigend zou kunnen zijn voor de politieagenten, lijkt alleen maar geloofwaardig voor Belgische procureurs. Een andere, maar even absurde interpretatie is dat L. Bangoura zichzelf zou hebben verstikt, dat zijn lichaam zichzelf zou hebben vernietigd.
De slachtoffers van de politiemoorden worden gebrutaliseerd als ze nog leven, maar ook nog misprezen na hun dood. De Belgische politie heeft besloten het lichaam van L. Bangoura te behandelen als haar eigendom en de repatriëring ervan naar Afrika te verbieden. Tot vandaag wordt het stoffelijk overschot nog steeds bewaard in een mortuarium op vraag van de autoriteiten, maar elke dag kost dat enkele tientallen euro’s meer aan de nabestaanden die al veroordeeld zijn om een astronomische factuur te betalen voor het terugkrijgen van het recht om hun dierbare te begraven. De staat behandelt L. Bangoura als een weggesleept voertuig waarvoor steeds groeiende parkeerkosten moeten worden betaald, en gebruikt het om de familie te chanteren.
- Bangoura heeft het leven verloren in omstandigheden die zeer goed gelijken op die van George Floyd. Maar zijn beproeving heeft veel minder verontwaardiging losgemaakt en heeft veel minder media-aandacht gekregen. Net als andere Europese samenlevingen ziet België politiebrutaliteit en geweld tegen zwarten graag als een Amerikaans probleem en sluit het de ogen voor zijn eigen betreurenswaardige geschiedenis van overgeërfde negrofobie en zijn neiging tot raciale ontmenselijking.
Men wil er graag de ogen voor sluiten dat in de hele wereld de geschiedenis van Belgisch Congo het hoogtepunt van koloniale wreedheid symboliseert. De onverzadigbare dorst naar materieel voordeel en de ontketening van moorddadige en sadistische impulsen behoorden tot de kern van het genocidaire, verminkende en martelende regime van Leopold II. Wij worden ertoe opgeroepen te geloven dat deze obscene demonen als bij toverslag zouden zijn verdwenen op de dag van de Congolese onafhankelijkheidsviering. Voorbeelden zoals dat van L. Bangoura bewijzen het tegendeel. De koloniale negrofobie ligt nog steeds aan de basis van het Belgische narcisme en de Belgische identiteit.
Dat is de reden waarom in heel het land gemeenten voortdoen met het vieren van carnavals waarvan het hoogtepunt bestaat uit witte acteurs die met een zwart geschilderd gezicht (Blackface) zwarten uitbeelden die wilden zijn of gekken, uitgelaten en afschrikwekkend, en dat om inwoners en toeristen te vermaken. Onder de schijn van een onschuldig spel, van een feest of een theatervoorstelling, worden onmenselijke karikaturen die een erfenis zijn van het koloniale verleden als feestmateriaal gebruikt en in stand gehouden. Op die manier wordt de Belgische jeugd gesocialiseerd om zwarten als minderwaardige wezens te beschouwen.
De vijandschap tegenover de zwarten is systematisch en institutioneel. De Belgen van Burundese, Congolese of Rwandese afkomst zijn statistisch gezien beter geschoold dan de doorsneeburger. Toch is hun werkloosheidspercentage vier keer hoger dan het nationale gemiddelde en werken meer dan de helft van de zwarte werkers in banen die beneden hun kwalificaties liggen.
In tegenstelling tot de familie van George Floyd, heeft die van Lamine Bangoura geen enkele financiële compensatie ontvangen. Integendeel: het in bewaring houden van het lichaam van de jongeman dreigt hen in een spiraal van schuld te duwen. Zelfs als de grondige verandering waar wij naar streven nog niet voor vandaag is, heeft de veroordeling van Derek Chauvin ons toch getoond dat een politiek engagement vanuit de bevolking de justitie in beweging kan brengen en kan leiden tot enige verlichting bij de omgeving van het slachtoffer. Maar laten we ons geen illusies maken: de immense omvang van het internationale protest tegen de dood van G. Floyd contrasteert sterk met de bescheidenheid van de resultaten. Gerechtigheid is geschied, maar onze gewenning aan de ongerechtigheid is zo diepgaand dat miljoenen zwarten over heel de wereld opsprongen van verbazing toen het vonnis afgekondigd werd. Dat toont hoe fragiel en hachelijk onze situatie is.
Het ogenblik is gekomen om de stilte te verbreken. De zwarte Belgen en de andere gekleurde Belgen moeten weten dat zij niet alleen staan tegenover de ongelijkheid waarmee ze dagelijks geconfronteerd worden. Het bewustzijn van de diaspora, pan-Afrikaans en antikoloniaal, is reëel en leeft heel sterk. Zolang er slachtoffers zijn van lynching door de staat, zolang zwarten karikaturaal worden voorgesteld en belachelijk worden gemaakt voor het vermaak van de witten, zolang zij worden geconfronteerd met systematische discriminatie, zullen wij de macht de waarheid voorhouden. Voor Lamine Bangoura en voor zijn familie moet er gerechtigheid komen.
[1] Content warning: the video shows Mr. Bangoura’s last moments. https://www.youtube.com/watch?v=yG9FSS8VJ5E
[2] Belga, “Un niveau d’éducation et un chômage élevés, la dure réalité des Afro-descendants”, https://www.rtbf.be/info/societe/detail_un-niveau-d-education-et-un-chomage-eleves-la-dure-realite-des-afro-descendants?id=9769979
Signatories / Signataires / Ondertekenaars
Norman Ajari, Villanova University (USA)
Lewis R. Gordon, UCONN-Storrs (USA)
Tommy J. Curry, University of Edinburgh (UK)
George Ciccariello-Maher, Vassar College (USA)
Mohamed Amine Brahimi, Columbia University (USA)
Kelly Gillespie, University of the Western Cape (South Africa)
Michael Sawyer, University of Pittsburg (USA)
Silvia Federici, Brooklyn, N.Y (USA)
Hatem Bazian, University of California, Berkeley and Executive Director of the Islamophobia Studies Center (USA)
Isabelle Stengers, philosopher of science (Belgium)
Christine Delphy, CNRS (France)
Aamir Mufti, University of California, Los Angeles (USA)
Paola Bacchetta, University of California, Berkeley (USA)
François Cusset, Université de Nanterre (France)
Geneviève Rail, Concordia University (Canada)
Mehdi Meftah, Parti des Indigènes de la République (France)
Mitchell Esajas, New Urban Collective & The Black Archives
Sandew Hira, International Institute for Scientific Research
Amal Bentounsi, Founder of the Urgence notre police assassine collective (France)
Houria Bouteldja, Decolonial political activist and member of the Decolonial International Network (France)
Youssef Boussoumah, Decolonial political activist and member of the Decolonial International Network (France)
M’Baïreh Lisette, Decolonial activist (France)
Nilton Mascarenhas, Plataforma Gueto, Lisbon (Portugal)
Soraya El Kahlaou, Ghent University (Belgium)
Mireille Fanon Mendès-France, Frantz Fanon Foundation
Françoise Vergès, historian, political scientist and decolonial feminist (France)
Aymar NYENYEZI BISOKA, Sociologie et Anthropologie, UMons
Pierrette Herzberger-Fofana, députée européenne
Nordine Saidi, Bruxelles Panthères
Kasidi Makasi Makilutila, militant panafricain
Véronique Clette-Gakuba, sociologue
Eric Niyibizi Cyuzuzo
Landry Kalla Mballe, militant panafricain
Khadija Senhadji, militante décoloniale
François Makanga, acteur, activiste
Anas Amara, militant décolonial
Aline Bosuma W.B., anthropologue
Nicholas Lewis, Auteur/Journaliste
David Jamar, sociologue
Mouhad Reghif, porte parole de Bruxelles Panthères
Organizations:
Bruxelles Panthères
Justice & Vérité pour Lamine Bangoura
New Urban Collective & The Black Archives (NL)
Kale Amenge-Roma Decolonial Movement. (Spain)
Plataforma Gueto, Lisbon (Portugal)
Samidoun Palestinian Prisoner Solidarity Network (UK)
Pour une dignité politique (Québec)
Parti des Indigènes de la République (France)
Merci pour cet article très éclairant, qui explique pourquoi il faut payer son loyer régulièrement.